ดร.ปลอดประสพ สุรัสวดี (เกิด: 3 มีนาคม พ.ศ. 2488) อดีตรองนายกรัฐมนตรี และอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในรัฐบาลของยิ่งลักษณ์ ชินวัตร และรองหัวหน้าพรรคเพื่อไทย อดีตอธิบดีกรมประมง อดีตอธิบดีกรมป่าไม้ อดีตปลัดกระทรวงกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม อดีตผู้อำนวยการเชียงใหม่ไนท์ซาฟารี และศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ
ปลอดประสพ สุรัสวดี เกิดเมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2488 เป็นบุตรของหลวงอนุการนพกิจ (ปรารภ สุรัสวดี) กับคุณหญิงกรองทอง สุรัสวดี (สกุลเดิม: วณิกนันทน์; ต่อมาเปลี่ยนชื่อสกุลเป็น หัสดิน) ต้นตระกูลของบิดาเป็นยกกระบัตรเมืองนางรอง และตัวหลวงอนุการนพกิจผู้บิดานั้น เป็นเจ้าเมืองชัยภูมิคนที่ 24 ส่วนมารดาเป็นธิดาคนโตของพระยาหัสดินอำนวยศาสตร์ (สาย วณิกนันทน์) กับคุณหญิงเลื่อน หัสดินอำนวยศาสตร์
ปลอดประสพ จบชั้นมัธยมศึกษาจากโรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย จบปริญญาตรีคณะประมงจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จบปริญญาโทบริหารการประมงจากมหาวิทยาลัยโอเรกอนในสหรัฐอเมริกา จบปริญญาเอกนิเวศวิทยาจากมหาวิทยาลัยมานีโตบาในแคนาดา ได้รับปริญญาจากวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร เป็นดุษฎีบัณฑิตเทคโนโลยีการประมงที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้ และเป็นดุษฎีบัณฑิตประมงที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ด้านชีวิตครอบครัวสมรสกับธัญญา สุรัสวดี (สกุลเดิม: ประชาศรัยสรเดช) ธิดาเจ้าไข่มุกต์ ประชาศรัยสรเดช มีบุตรด้วยกัน 2 คน คือ นายปิ่นสาย สุรัสวดี ผู้อำนวยการสำนัก สำนักบริหารทรัพยากรบุคคลกรมสรรพากรและดร.ปิ่นสักก์ สุรัสวดี ผู้อำนวยการ สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเลชายฝั่งทะเล และป่าชายเลน และมีศักดิ์เป็นอาของ จรัสพงษ์ สุรัสวดี หรือซูโม่ตู้ นักแสดงชื่อดัง
ดอกเตอร์ ปลอดประสพ สุรัสวดี รับราชการในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทั่งได้รับตำแหน่งอธิบดีกรมประมง ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการนโยบายและฟื้นฟูทะเลไทย เป็นรองปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นเลขาธิการสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (สปก.) และเป็นอธิบดีกรมป่าไม้ ต่อมาได้รับตำแหน่งปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ในปี พ.ศ. 2548 นายปลอดประสพได้เข้ารับตำแหน่งทางการเมืองเป็นผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี หลังจากที่คณะกรรมการของคุณหญิงทิพาวดี เมฆสวรรค์ พิจารณาว่านายปลอดประสพไม่มีผิดทางวินัยจากอนุมัติการส่งออกเสือโคร่ง 100 ตัวไปยังประเทศจีน แม้ว่าก่อนหน้านั้นคณะกรรมการของ พันตำรวจเอก จุมพล มั่นหมายจะวินิจฉัยว่านายปลอดประสพมีความผิดก็ตาม ในปีต่อมานายปลอดประสพตำรงตำแหน่งเป็นผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงวัฒนธรรมตามลำดับ
สมัย พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มีคำสั่งปลดนายปลอดประสพออกจากราชการในวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2550 และให้มีผลบังคับใช้ย้อนหลังนับตั้งแต่วันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2548 โดยชี้มูลความผิดจากคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ในกรณีที่ปลอดประสพได้ลงนามอนุมัติคำขอส่งออกเสือโคร่ง 100 ตัว ของบริษัทสวนเสือศรีราชา (ศรีราชา ไทเกอร์ ซู) ไปยังสวนสัตว์ซอนยาประเทศจีน ซึ่ง ป.ป.ช. ได้พิจารณาว่าเจตนาดังกล่าวไม่ได้เป็นไปเพื่อการวิจัยตามกล่าวอ้างและถือเป็นความผิดขั้นร้ายแรง อย่างไรก็ดีในภายหลัง นายปลอดประสพได้นำ พ.ร.บ. ล้างมลทิน พ.ศ. 2550 เพื่อขอใช้สิทธิลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคพลังประชาชน และได้รับการแต่งตั้งเป็นที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี (สมัคร สุนทรเวช) ต่อมาภายหลังได้ดำรงตำแหน่งรองหัวหน้าพรรคเพื่อไทย ต่อมาคณะกรรมการกฤษฎีกาได้พิจารณาว่า พรบ.ล้างมลทิน พ.ศ. 2550 มาตรา 6 ระบุมิให้ลงโทษกับผู้ซึ่งได้รับการลงโทษหรือได้รับพิจารณาว่าไม่มีความผิดไปแล้ว ซึ่งในกรณีนี้ปลอดประสพเคยได้รับการพิจารณาว่าไม่มีความผิดและนายกรัฐมนตรีในขณะนั้นได้ให้ความเห็นชอบและยุติเรื่อง ในการนี้อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น จึงได้มีคำสั่งยกเลิกคำสั่งของ พลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์ จึงถือว่าปลอดประสพ ไม่เคยถูกคำสั่งลงโทษ ต่อมาปลอดประสพได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อในการเลือกตั้ง พ.ศ. 2554 ก่อนได้รับการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในรัฐบาลของยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เมื่อวันที่ 9 สิงหาคม พ.ศ. 2554 และได้รับมอบหมายให้กำกับดูแลงานของคณะกรรมการบริหารจัดการน้ำและอุทกภัยแห่งชาติ (กบอ.) ต่อมาได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้พ้นจากตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2555
อนึ่งปลอดประสพ เป็นผู้ก่อตั้งและเป็นผู้อำนวยการคนแรกของศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ โดยรับผิดชอบในแผนฟื้นฟูการท่องเที่ยวทางทะเลของไทยภายหลังภัยพิบัติคลื่นสึนามิ เป็นผู้ก่อตั้งและดำรงตำแหน่งประธานคณะกรรมการขององค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) และเป็นผู้ก่อตั้งเชียงใหม่ไนท์ซาฟารี
นอกจากนี้ปลอดประสพ สุรัสวดีถือครองที่ดินมากที่สุดในคณะรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ชุดปัจจุบัน รวมมูลค่า 807,542,000 บาท
ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2557 เขาได้สมัครรับเลือกตั้งในระบบบัญชีรายชื่อ สังกัดพรรคเพื่อไทย ลำดับที่ 10 ซึ่งการเลือกตั้งในครั้งนั้นถูกศาลรัฐธรรมนูญตัดสินให้เป็นโมฆะ เนื่องจากไม่สามารถจัดให้มีการเลือกตั้งทั้งราชอาณาจักรในวันเดียวกันได้ ซึ่งขัดรัฐธรรมนูญ
วันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 ปลอดประสพ สุรัสวดี ถูกศาลรัฐธรรมนูญตัดสินให้พ้นจากความเป็นรัฐมนตรี เนื่องจากมีส่วนเกี่ยวข้องในการโยกย้ายถวิล เปลี่ยนศรีจากตำแหน่งเลขาธิการ สภาความมั่นคงแห่งชาติ โดยขาดความชอบธรรม
